Pulsoksymetr jest urządzeniem medycznym służącym do szybkiego pomiaru pulsu (tętna) oraz saturacji (nasycenia hemoglobiny tlenem) i monitorowania tych parametrów. Pulsoksymetry używane są głównie przez pracowników ochrony zdrowia jako jedno z podstawowych narzędzi diagnostycznych. Czy warto mieć pulsoksymetr w domu i czy urządzenie może pomóc w diagnozie koronawirusa lub innych schorzeń dróg oddechowych?

Pulsoksymetr – zasada działania

Czy wiesz, co to jest pulsoksymetr i jak działa? To urządzenie elektroniczne wykonujące pomiar pochłaniania promieniowania czerwonego i podczerwonego przez czerwone krwinki w naczyniach włosowatych. Światło emitowane jest przez diodę znajdującą się wewnątrz klipsa, a pomiaru dokonuje się najczęściej na opuszkach palców (możliwy jest też pomiar z palca u nogi i płatka ucha).

Pulsoksymetr to w zasadzie dwa narzędzia w jednym: oksymetr oraz pulsometr. Oksymetr dokonuje pomiaru pochłaniania promieniowania przez pulsującą krew tętniczą i oblicza stopień nasycenia hemoglobiny tlenem. Pulsometr natomiast mierzy tętno.

Zastosowanie pulsoksymetru w medycynie jest bardzo szerokie – to podstawowe narzędzie diagnostyczne. Prawidłowy poziom saturacji powinien mieścić się w granicach 95% – 99% (saturacja 100% możliwa jest po podaniu tlenu do oddychania). Saturacja jest wartością zmienną, może różnić się w zależności od aktualnie wykonywanej czynności i aktywności fizycznej oraz warunków. Na przykład na świeżym powietrzu będzie wyższa niż po długim przebywaniu w dusznym pomieszczeniu, wciąż jednak powinna utrzymywać się w granicach normy.

Spadek saturacji poniżej 90% oznacza zaburzenia świadczące o niewydolności oddechowej i niedotlenieniu organizmu na poziomie tkankowym. Dłuższe utrzymywanie saturacji na tym poziomie może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Nawet w przewlekłych chorobach oddechowych np. POChP, w których saturacja jest stale na niskim poziomie, gdy osiągnie wartość 90% i poniżej, pacjent wymaga przyjęcia do szpitala i zastosowania terapii tlenowej.

Pulsoksymetr przenośny w domu. Czy ma sens?

Urządzenie jest przeznaczone przede wszystkim do zastosowań medycznych i diagnozy chorych w szpitalach, ośrodkach zdrowia, czy w zespołach ratownictwa medycznego, jednak w pewnych przypadkach warto mieć pulsoksymetr w domu i korzystać z niego do monitorowania stanu chorej osoby. Jakie to przypadki? Przede wszystkim, gdy w rodzinie znajduje się osoba z niewydolnością oddechową lub chorobą układu oddechowego, zwłaszcza osoby chore na:

• Przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP),

• Mukowiscydozę,

• Przewlekłą niewydolność oddechową,

• Choroby płuc (np. gruźlica),

• Częste i nawracające infekcje dróg oddechowych,

• Będące w grupie ryzyka zachorowania na COVID-19 (koronawirus SARS-CoV-2).

Pulsoksymetr w domu może być też przydatny u wieloletnich palaczy (palenie papierosów znacząco obniża saturację), a także u sportowców w celu monitorowania jakości wysiłku fizycznego. W sklepie internetowym Apteczka24.pl znajdują się pulsoksymetry do zastosowań medycznych oraz domowych. Urządzenia dostępne są w korzystnych cenach, więc warto mieć pulsoksymetr w domowej apteczce, nawet na wszelki wypadek.

Pulsoksymetr a koronawirus – pomoc w diagnozie?

Koronawirus SARS-CoV-2 atakuje drogi oddechowe. Choroba COVID-19 zaczyna się łagodnie od infekcji górnych dróg oddechowych; jeżeli wirus przedostanie się do obwodowych części układu oddechowego i tkanki płucnej, może przekształcić się w cięższą chorobę, wywołać zapalenie płuc, spowodować ich uszkodzenie i doprowadzić do ostrej niewydolności oddechowej. Do dysfunkcji płuc może dojść również w wyniku wtórnego uszkodzenia spowodowanego odpowiedzią immunologiczną organizmu.

Ograniczenie wydolności płuc można zaobserwować właśnie w badaniu saturacji za pomocą pulsoksymetru. Jeżeli saturacja spada poniżej 95%, oznacza to początki zaburzeń oddychania, a spadek saturacji w okolice 90% i niżej jest alarmujący. Jeżeli więc opiekujesz się osobą chorobą lub jesteś w grupie ryzyka infekcji SARS-CoV-2, warto mieć w domowej apteczce przenośny pulsoksymetr.

Ważne jest jednak to, że spadek saturacji nie oznacza zachorowania, a jedynie ograniczenie wydolności oddechowej, która może być spowodowana wieloma przyczynami: paleniem papierosów, chwilowym niedotlenieniem, astmą lub innymi chorobami dróg oddechowych. Pulsoksymetr pomaga w wykryciu koronawirusa u osoby potencjalnie chorej, ale nie może być jedynym narzędziem diagnostycznym.

Jeżeli zaobserwujesz u siebie (lub u kogoś) spadek saturacji i podejrzewasz chorobę COVID-19, koniecznie postępuj zgodnie z zaleceniami Głównego Inspektoratu Sanitarnego oraz Ministerstwa Zdrowia. Pamiętaj też o środkach ochrony osobistej (np. maseczce na twarz) i o przestrzeganiu zasad higieny, by nie narażać innych ludzi na zachorowanie.

Bibliografia

1. Miłosz Jankowski, Pulsoksymetria, mp.pl (6.08.2018);

2. Filip Mejza, Gazometria i pulsoksymetria, mp.pl (26.03.2012);

3. Agata Wawrzyniak, Karolina Kuczborska, Agnieszka Lipińska-Opałka, Agata Będzichowska, Bolesław Kalicki, Koronawirus 2019-nCoV–transmisja zakażenia, objawy i leczenie., Pediatr. Med. Rodz. 2019, 15 (4);