Problemy z ciśnieniem w ciąży

Ciśnienie w ciąży ulega fizjologicznemu obniżeniu. 5-6% ciężarnych boryka się jednak z jego podwyższonymi wartościami. Jest to poważny problem zarówno w praktyce ginekologicznej, jak i kardiologicznej ze względu na ryzyko licznych powikłań mających wpływ na zdrowie zarówno matki, jak i dziecka. Jakie są przyczyny wysokiego ciśnienia w ciąży? Czym może ono skutkować?

Nadciśnienie w ciąży – rozpoznanie

Rosnące stężenie progesteronu, który działa rozkurczająco na naczynia krwionośne sprawia, że ciśnienie krwi ulega obniżeniu. To, jakie powinno być ciśnienie w ciąży zależy przede wszystkim od wieku oraz jego wartości przed ciążą, jednak za normę przyjmuje się 110/60 do 140/90 mm Hg.

Obniżenie ciśnienia, którego szczyt przypada na ok. 17 tydzień ciąży może jednak maskować rozwijające się lub obecne wcześniej nadciśnienie tętnicze. Dlatego ważne są regularne pomiary, a w razie przekroczenia wartości prawidłowej ciśnienia w ciąży - wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Przyczyny nadciśnienia u kobiet w ciąży

Do najczęściej wymienianych czynników ryzyka wystąpienia wysokiego ciśnienia w ciąży należą:

• wiek – bardziej narażone są osoby powyżej 35 roku życia,

• otyłość,

• cukrzyca,

• schorzenia nerek,

• pierwsza ciąża (kolejne ciąże nie zwiększają prawdopodobieństwa pojawienia się problemu),

• występowanie nadciśnienia tętniczego w rodzinie.

W przypadku osób, które borykały się z nadciśnieniem jeszcze przed zajściem w ciążę, najczęstszą przyczyną są choroby nerek, problemy endokrynologiczne oraz schorzenia serca i układu krążenia.

Dowiedz się też: jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi?

Wysokie ciśnienie w ciąży – powikłania

Skoki ciśnienia w ciąży są groźne zarówno dla kobiety, jak i rozwijającego się płodu. Wśród powikłań wymienia się niewydolność nerek, wykrzepianie wewnątrznaczyniowe (DIC) oraz oddzielanie się łożyska.

Noworodki urodzone przez matki z nadciśnieniem częściej potrzebują intensywnego nadzoru neonatologicznego. Wielu specjalistów sugeruje, że dzieci te mogą wolniej się rozwijać z powodu niedotlenienia, jak również mieć predyspozycje do nadciśnienia w przyszłości.

Do najgroźniejszych powikłań nadciśnienia w ciąży należy jednak potencjalnie śmiertelny stan przedrzucawkowy, rzucawka oraz zespół HELLP.

Stan przewdrzucawkowy, rzucawka i zespół HELLP

Nadciśnienie w ciąży klasyfikowane jest jako przewlekłe lub indukowane ciążą, w zależności od osiąganych wartości oraz czasu jego wystąpienia. Najcięższą postacią nadciśnienia jest stan przedrzucawkowy (preklampsja), rzucawka (eklampsja) oraz zespół HELLP. Są to stany zagrażające zdrowiu, a nawet życiu matki i dziecka.

O wystąpieniu stanu przedrzucawkowego świadczy wysoka wartość ciśnienia krwi w ciąży w połączeniu z nadmiernym wydalaniem białka w moczu oraz innymi odchyleniami w wynikach badań laboratoryjnym. Do postawienia diagnozy konieczna jest też ocena stanu klinicznego pacjentki. W sytuacji rozwinięcia się rzucawki występuje utrata świadomości oraz drgawki poprzedzone takimi objawami jak uczucie niepokoju i wymioty.

Zespół HELLP to stan, w którym występuje podwyższona aktywność enzymów wątrobowych i małopłytkowość. Jego objawy są nieswoiste i mogą przypominać zatrucie pokarmowe. Należą do nich nudności, wymioty, bóle głowy, białkomocz oraz bóle w nadbrzuszu. Co istotne, u niektórych pacjentek nie towarzyszy mu podwyższone ciśnienie w ciąży. Dlatego w przypadku jego podejrzenia należy wykonać odpowiednie badania laboratoryjne.

Zespół HELLP i rzucawka mogą spowodować niewydolność nerek lub wątroby, obrzęk mózgu i płuc, a w konsekwencji nawet zgon okołoporodowy płodu lub ciężarnej.

Jak dbać o ciśnienie w ciąży?

Dbałość o prawidłowe wartości ciśnienia w ciąży zaczyna się jeszcze w okresie przedkoncepcyjnym. Obejmuje przede wszystkim zdrową, zbilansowaną dietę, unikanie używek oraz aktywny tryb życia. Istotne jest również to, by w miarę możliwości zmniejszyć masę ciała w przypadku otyłości lub nadwagi.

Również w ciąży należy w miarę możliwości prowadzić aktywny styl życia i dbać o odpowiednią dietę. Należy przy tym unikać nadmiernego solenia potraw oraz spożywania napojów zawierających kofeinę.

Ważnym elementem profilaktyki jest regularne dokonywanie pomiarów ciśnienia. Między wizytami u lekarza mogą być one przeprowadzane samodzielnie. Warto w tym celu wykorzystać urządzenia posiadające walidację zatwierdzającą do użycia w ciąży, takie jak dostępny w Apteczka24 ciśnieniomierz NOVAMA Comfort+ AF z funkcją wykrywania migotania przedsionków. Możesz też przeczytać nasz poradnik o tym, jak wybrać ciśnieniomierz.

W sytuacji, w której nie wystąpiły powikłania wynikające z nadciśnienia w ciąży, poród odbywa się najczęściej między 37 a 39 tygodniem ciąży. Schorzenie to bywa wskazaniem do wykonania cesarskiego cięcia. Jest ono bezwzględnie przeprowadzane również wtedy, gdy dojdzie do przedwczesnego oddzielenia się łożyska, które ma miejsce częściej u ciężarnych z nadciśnieniem.

Bibliografia:

1. Postępowanie w nadciśnieniu tętniczym u kobiet w ciąży. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie i odległe rokowanie. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2019 tom 4, nr 2, strony 43–111

2. M. Maksym, M. A. Lemm, P. Madej, Etiopatogeneza nadciśnienia tętniczego u kobiet ciężarnych, Annales Academiae Medicae Silesiensis 2015/69