Wyglądasz przez okno, a tam szaro i ponuro. Zastanawiasz się – to mgła czy smog? Niestety z dużym prawdopodobieństwem to drugie. Problem smogu i jego skutki są szczególnie widoczne w miastach oraz na terenach osłoniętych od wiatru. Tam dym i zanieczyszczenia potrafią utrzymywać się całymi tygodniami. Choć podejmowanych jest wiele działań w kierunku zminimalizowania efektów zanieczyszczenia atmosfery, wciąż daleko do sytuacji idealnej. Jak więc chronić się przed smogiem, gdy stacje pogodowe wyświetlają alert „zły stan powietrza”?

Przyczyny i skutki smogu

Co to jest smog? To zawieszone w powietrzu pyły i zanieczyszczenia powstałe ze związków takich jak tlenki siarki, tlenek azotu, substancje stałe i kancerogenne. Szczególnie niebezpieczne są pyły PM10 i PM2,5. Tworzą one charakterystyczną mgłę, nazywaną smogiem. Ten nie zawsze jest widoczny, dlatego jest tak zdradliwy. Nawet jeżeli go nie widać i nie czuć, to i tak może być szkodliwy. Dlatego zwracaj uwagę na komunikaty meteorologiczne przedstawiające stan powietrza w danym dniu.

Przyczyny smogu to zwłaszcza spaliny samochodowe, dym z pieców opalanych węglem, spaliny z fabryk, odpady przetwórcze, spalanie śmieci i wiele innych. Mimo iż świat podejmuje walkę z tym zjawiskiem, a przyczyny smogu są mocno ograniczane, to wciąż daleko nam do zwycięstwa. A skoro tak, to trzeba w jakiś sposób ograniczyć działanie smogu na organizm, bo skutki smogu mogą być opłakane: znaczne skrócenie długości życia, ograniczenie jakości życia, zwiększone ryzyko chorób układu oddechowego, krążenia, nerwowego, a także nowotworów i wystąpienia patologii ciąży. Rocznie z powodu smogu może umierać w Polsce ponad 48 000 osób. A to jeszcze nie wszystkie skutki smogu. Prowadzi on również do zanieczyszczenia gleby i wody, co podnosi poziom niebezpiecznych substancji w glebie rolnej i uprawach. Tak więc smog bardzo negatywnie wpływa na ludzi, w takim razie, jak chronić się przed smogiem? Jest na to kilka skutecznych metod.

Ochrona przed smogiem – sposoby

1. Monitoruj stan powietrza – bądź na bieżąco z informacją, jaki jest aktualny stan powietrza w Twojej okolicy, zwłaszcza w okresie smogowym, czyli jesienią i zimą, gdy trwa sezon grzewczy, a warunki atmosferyczne sprzyjają długiemu utrzymywaniu się zanieczyszczeń w jednym miejscu. Dane podawane są w wiadomościach pogodowych, w internecie na stronach śledzących pogodę, a w miastach wyświetlane są na tablicach informacyjnych np. na przystankach, aby każdy miał dostęp do takiej informacji.

2. Ogranicz przebywanie na zewnątrz i unikaj ruchliwych ulic – gdy jakość powietrza jest zła, staraj się ograniczyć do minimum przebywanie na zewnątrz, a w szczególności przy ruchliwych ulicach, gdzie stężenie zanieczyszczeń jest największe. Smog w Polsce zauważalny jest w całym kraju, choć na szczęście z roku na rok problem ten jest ograniczany. Niemniej jednak w okresie zwiększonego stężenia pyłów zawieszonych w powietrzu zaleca się zminimalizowanie czasu przebywania na zewnątrz.

3. Zaopatrz się w maseczkę z filtrem – aby ograniczyć skutki smogu, ale móc przebywać na zewnątrz i bezpiecznie poruszać się po mieście, warto kupić maseczkę antysmogową z filtrem węglowym. Maski antysmogowe zostały tak zaprojektowane, aby efektywnie filtrowały pyły zawieszone w powietrzu, zwłaszcza pyły PM10 i PM2,5, a także związki kancerogenne znajdujące się w atmosferze. Maski antysmogowe występują w różnych wersjach od podstawowych maseczek na twarz, do zaawansowanych systemów filtrujących.

Trzeba przy tym zaznaczyć, że maski antysmogowe to nie są antywirusowe i nie mogą ich zastąpić. Zarówno maska antywirusowa nie może pełnić funkcji maski antysmogowej, jak i odwrotnie, gdyż są to różne systemy filtrowania. Na ten temat więcej przeczytasz tutaj.

4. Używaj dobrych oczyszczaczy – powietrze ma to do siebie, że przenika do pomieszczeń przez szczeliny w oknach, systemy wentylacji itd. Jeżeli jakość powietrza na zewnątrz jest zła, to również w mieszkaniu taka będzie, a nie da się przecież nosić maski antysmogowej przez cały czas, również w pomieszczeniach zamkniętych. Jest na to znacznie lepszy sposób – oczyszczacz powietrza. Smog można łatwo filtrować, gdyż składa się z większych i mniejszych cząsteczek, które mogą być zatrzymywane przez filtry. Oczyszczacze powietrza mają kilka filtrów np. wstępny, HEPA, węglowy, a także takie funkcje jak jonizacja czy nawilżanie; zakres funkcji zależy od modelu.

Smog w Polsce to poważny problem, a ponieważ skutki smogu mogą być dramatyczne dla naszego zdrowia, lepiej podjąć odpowiednie kroki i nie liczyć na to, że smog kiedyś sam zniknie. Maski antysmogowe i oczyszczacze powietrza są skuteczne i zapewniają dobrą ochronę. Zachęcamy do zapoznania się z produktami dostępnymi w sklepie Apteczka24.pl.

Bibliografia

1. Michalina Treder, „Smog zagrożeniem bezpieczeństwa zdrowotnego w Polsce.” Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego 11.1 (2017): 190-204;

2. Jakub Jędrak, Łukasz Adamkiewicz, Ewa Konduracka, Krystyna Pawlas, Wybrane skutki zdrowotne zanieczyszczenia powietrza, mp.pl (23.03.2015);

3. Karolina Krawczyk, Pokonać smog, mp.pl (13.12.2019);

Czy maseczka ochronna na twarz rzeczywiście zabezpiecza przed zachorowaniem i może spowolnić lub zatrzymać pandemię koronawirusa SARS-CoV-2? Początkowa narracja w sprawie przydatności maseczek była niejednoznaczna, obecnie uważa się, że noszenie maseczek może mieć istotny wpływ na przebieg pandemii, jednak tylko pod pewnymi warunkami. Czy maseczka chroni przed koronawirusem i co warto wiedzieć o maskach ochronnych?

Maseczka na twarz a maseczka przeciwwirusowa

Maseczka ochronna na twarz jednorazowego lub wielorazowego użytku nie zapewnia całkowitej ochrony i odporności na zarażenie się wirusem. Wręcz przeciwnie, nieumiejętnie stosowane mogą zwiększać to ryzyko, gdyż dają złudne poczucie bezpieczeństwa.

Zwykłe wielorazowe lub jednorazowe maseczki na twarz bez filtrów – nieoznaczone żadnymi certyfikatami lub oznaczone klasą FFP1 – nie blokują wirusów i nie mogą być używane do ochrony własnej podczas przebywania wśród zakażonych osób. Również maski antysmogowe (przeciwpyłowe) nie są przeciwwirusowe.

Znaczenie klas bezpieczeństwa maseczek ochronnych na twarz:

• FFP1 – maseczki jednorazowe lub wielorazowe oznaczone tą klasą chronią przed nietoksycznymi i niefibrogennymi pyłami oraz aerozolami. Filtrują co najmniej 80% cząsteczek do wielkości 0,6 μm przy maksymalnym 4-krotnym przekroczeniu dopuszczalnych norm. Tego typu maseczki używane są w przemyśle budowlanym i spożywczym. Nie zabezpieczają przed wirusami.

• FFP2 – maseczki jednorazowe oznaczone tą klasą zapewniają ochronę przed stałymi i płynnymi pyłami, dymem i cząsteczkami aerozolu. Muszą zatrzymywać co najmniej 94% cząsteczek do wielkości 0,6 μm. Stosowane są tam, gdzie pracownicy stykają się z aerozolami, mgłą i dymem. Zapewniają częściową, lecz nie całkowitą ochronę przed patogenami chorobotwórczymi, w tym wirusami. W tej klasie można kupić maseczki wielokrotnego użytku.

• FFP 3 – dopiero oznaczona tą klasą maseczka przeciwwirusowa faktycznie chroni przed przedostawaniem się patogenów przez drogi oddechowe. Zapewnia osłonę przed stałymi i płynnymi pyłami, dymem i cząsteczkami aerozolu. Maseczka FFP3 filtruje cząsteczki substancji rakotwórczych i radioaktywnych oraz patogeny chorobotwórcze, takie jak wirusy, bakterie i zarodniki grzybów. Maseczka przeciwwirusowa chroni jedynie w przypadku zachowania pełnych zasad bezpieczeństwa.

• KN95 – to odpowiednik klasy FFP2. Zalecana przez WHO jako minimalna standardowa ochrona.

• N95-N99 – w ten sposób oznacza się maski antysmogowe i przeciwpyłowe (pyły zawieszone PM10 i PM2.5, zwłaszcza kurz, pyłki, alergeny, dym papierosowy, składniki spalin). Norma N95 oznacza, że filtr blokuje 95% cząsteczek, a N99 zatrzymuje przynajmniej 99% cząsteczek.

Maseczka a wirusy

Chcąc zapewnić sobie ochronę przed zakażeniem wirusami (koronawirusem SARS-CoV-19 oraz innymi), trzeba nosić maseczkę oznaczoną klasą co najmniej FFP2 (KN95), a najlepiej maseczkę FFP3 szczelnie przylegającą do twarzy. Dodatkowo warto zadbać o zabezpieczenie oczu (np. okulary ochronne lub przyłbicę), rękawice jednorazowe, a dla zapewnienia pełnej protekcji również jednorazową odzież medyczną.

Co w takim razie z maseczkami jednorazowymi oraz bawełnianymi maseczkami wielorazowymi, które są tak popularne? Czy taka maseczka wielokrotnego użytku bez filtrów ma sens? Odpowiedź brzmi: zdecydowanie tak, ponieważ...

...Twoja maseczka ma chronić przede wszystkim innych

Z kolei maseczki innych mają chronić Ciebie. Chociaż nie zabezpieczają przed przenikaniem wirusów będących w powietrzu i bezpośrednim zakażaniem, to mogą ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusów na odległość. Kichnięcie w maseczce założonej na usta i nos zatrzymuje większość śliny i wydzielin wewnątrz maseczki.

Taka osłona zmniejsza prawdopodobieństwo transmisji patogenu, ilość wirusów zawieszonych w powietrzu i odległość zakażania z około 4-6 metrów przy intensywnym kaszlnięciu do około 1,5 metra lub mniej. Ponadto ogranicza nawyk dotykania twarzy, co minimalizuje ryzyko przenoszenia wirusa na dłoniach.

Oczywiście maski nie są w 100% skuteczne, jednak w pewnym stopniu ograniczają transmisję wirusa, co można zaobserwować na podanych poniżej przykładach ukazujących czy maseczki chronią przed roznoszeniem wirusów.

Maseczka wielorazowa a koronawirus

Chociaż maseczki bez filtrów nie zabezpieczają całkowicie, to jednak ich noszenie może znacząco wpłynąć na tempo rozprzestrzeniania choroby. Przy takim założeniu skuteczne są również maski antysmogowe i wielorazowe maseczki bawełniane z filtrem. Warunkiem jest to, że jak najwięcej osób musi nosić takie osłony, które ograniczają roznoszenie wirusów przez osoby nieświadome tego, że są nosicielami. Należy równocześnie przestrzegać wszystkich zaleceń WHO i pamiętać o odpowiedzialnych zachowaniach.

Bibliografia:

1. Sui Huang, COVID-19: why we should all wear masks — there is new scientific rationale, medium.com (27.03.2020);

2. MW, Czy maseczki ochronne zapobiegają zakażeniu koronawirusem?, mp.pl (05.02.2020);

3. MW, Koronawirus: jak prawidłowo używać masek ochronnych? mp.pl (05.02.2020);

4. Paweł Wernicki, Szymon Zdziebłowski/PAP, WHO: same maseczki nie wystarczą do ochrony przed koronawirusem, pulsmedycyny.pl (11.03.2020);

5. World Health Organization, Q&A on coronaviruses (COVID-19), who.int (09.03.2020)