Gorączka jest fizjologiczną odpowiedzią organizmu na infekcje oraz stany chorobowe. Jest to część ludzkiego układu odpornościowego, nie zaś objaw wywołany przez samą infekcję. Pojawia się więc pytanie, czy obniżanie gorączki zawsze jest potrzebne? W tym artykule odpowiemy na pytania: co oznacza gorączka, jaka jest jej funkcja oraz kiedy jest za wysoka i należy ją zbić, a kiedy lepiej tego nie robić.

Gorączka – funkcja w organizmie

Co oznacza gorączka? Jednym z podstawowych mechanizmów obronnych organizmu jest podwyższenie temperatury ciała ponad fizjologiczną w odpowiedzi na dostanie się do ustroju czynników zakaźnych. Wiele z bakterii, wirusów, czy grzybów jest przystosowana do rozmnażania się i efektywnego funkcjonowania w środowisku temperatury ludzkiego ciała, która wynosi około 37°C wewnątrz organizmu, co daje około 36,6°C przy tradycyjnym pomiarze pod pachą lub na czole.

Wystarczy, aby temperatura ustroju nieco się podwyższyła np. do 38-39°C, a część z patogenów ginie lub ich procesy podziału zostają zahamowane, zmniejsza się skuteczność zakażania i są bardziej podatne na fagocytozę. Zatem gorączka jest jak najbardziej przydatnym zjawiskiem. Problem pojawia się, gdy jest zbyt wysoka lub utrzymuje się zbyt długo. Ile stopni to gorączka fizjologiczna, a przy ilu należy już się martwić i kiedy gorączka jest za wysoka?

Gorączka – objawy niepokojące

Zakres temperatury ciała 37-38°C określamy jako stan podgorączkowy, natomiast o gorączce mówimy, gdy temperatura (mierzona na skórze) wynosi ponad 38°C.

W przebiegu grypy lub innych infekcji dróg oddechowych gorączka może sięgać 39-40°C, natomiast w ciężkich infekcjach i stanach chorobowych może pojawiać się gorączka ponad 40°C. Wysokie wartości 40-42°C grożą hipertermią, czyli przegrzaniem organizmu i mogą już stanowić zagrożenie samo w sobie, gdyż wysoka temperatura grozi uszkodzeniem czynności białek i błon komórkowych, uszkodzeniem neuronów i niewydolnością narządów wewnętrznych. Wysoka gorączka ciała jest więc stanem niebezpiecznym, ale i lekko podwyższona, za to długo utrzymująca się temperatura, również powinna być powodem do niepokoju, gdyż może sugerować inne, niż infekcyjne podłoże choroby.

Biorąc pod uwagę powyższe, nie należy od razu zbijać gorączki, lecz obserwować jej przebieg i reagować w miarę rozwoju sytuacji, kiedy gorączka jest za wysoka. Pomoże Ci w tym niezbędny element domowej apteczki, czyli termometr. Do użytku domowego polecamy termometry elektroniczne dotykowe lub termometry bezdotykowe na podczerwień, pozwalające na szybki pomiar nawet podczas snu (co zapobiega zbudzeniu osoby chorej np. dziecka). Dobrym rozwiązaniem pośrednim są termometry douszne. Sprawdź, który wybrać i który lepiej się sprawdzi: klasyczny, czy bezdotykowy.

Kiedy zbijać gorączkę? Kiedy gorączka jest za wysoka?

W przebiegu stanu podgorączkowego i gorączce około 38°C nie rekomenduje się jej obniżania, gdyż w ten sposób zmniejsza się skuteczność mechanizmów obronnych organizmu, a co za tym idzie, choroba może trwać dłużej. Leczenie przeziębienia i grypy jest objawowe, co oznacza że leki na przeziębienie i grypę nie leczą i nie przyspieszają zdrowienia, a jedynie łagodzą typowe objawy. Obniżając gorączkę, w sytuacji, w której jest ona jednym z realnych czynników wpływających na długość przebiegu choroby, tak naprawdę pozbawiamy się cennego zasobu.

W stanie podgorączkowym nie zaleca się podawania leków przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych, nie jest to bowiem stan, który by tego wymagał.

Gdy gorączka utrzymuje się w okolicy 38-39°C i towarzyszą jej typowe dla przeziębienia objawy, można rozważyć podanie leków przeciwgorączkowych i innych działających objawowo np. na katar, czy zatkany nos, najważniejszy jest jednak wypoczynek i nieforsowanie organizmu, by miał czas na regenerację.

Wzrost ciepłoty ciała ponad 40°C wymaga zdecydowanych działań – podania leków przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych np. paracetamolu lub ibuprofenu; można też stosować zimne okłady na czoło lub chłodne (ale nie zimne) kąpiele i należy bacznie obserwować stan chorego, czy gorączka się obniża i czy ustępują objawy. W przypadku temperatury powyżej 40°C oraz gdy ta nie spada mimo stosowania leków, konieczna jest interwencja medyczna.

Inne sytuacje, kiedy z gorączką należy iść do lekarza:

• Gdy gorączka współistnieje z nietypowymi lub poważnymi objawami: zaburzenia świadomości, silne bóle głowy, zapalenie spojówek, angina, silne duszności, wymioty, drgawki.

• Gdy gorączka występuje bez żadnych charakterystycznych objawów, które da się wytłumaczyć infekcją wirusową.

• Gdy gorączka utrzymuje się przez więcej niż 5-7 dni.

• Gdy gorączka nie spada mimo stosowania leków przeciwgorączkowych.

• Gdy gorączka pojawia się u małego dziecka.

Na gorączkę występującą w przebiegu zwykłej infekcji najlepszym lekiem jest wypoczynek i przyjmowanie naturalnych środków wspierających organizm w walce z infekcją.

Bibliografia:

1. Dorota Gieruszczak-Białek, Gorączka – kiedy do lekarza?, mp.pl dział dla pacjentów (01.07.2014);

2. Piotr Kopiński, Gorączka, mp.pl dział dla pacjentów (10.11.2017);

3. PAP, Gorączka może być potrzebna, Serwis zdrowie pap.pl, (19.06.2018);

4. Beata Nowak, Gorączka: diagnostyka różnicowa na oddziale reumatologicznym, „Przegląd Reuamtologiczny” 2008, nr 2 (20), s. 5,8;